Prace wzbronione młodocianym
PRACE WZBRONIONE MŁODOCIANYM- NOWE PRZEPISY I NOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW
Ze względu na obowiązek szkolny, wiek oraz okres wzrostu i rozwoju, młodociani nie mogą wykonywać prac każdego rodzaju. Zgodnie z definicją kodeksu pracy młodociany to osoba niepełnoletnia, która ukończyła 15 lat. W przypadku zatrudniania młodocianych należy bezwzględnie brać pod uwagę wykazy prac wzbronionych dla omawianej kategorii pracowników. O tym jakie zmiany zaszły w temacie zatrudniania młodocianych informuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.
Należy zauważyć iż rozporządzenie Rady Ministrów z 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac utraciło moc 30 września 2023 r. Zostało natomiast zastąpione zupełnie nową regulacją, wprowadzeniem całkowicie nowego aktu prawnego tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Zmiana ta jest uzasadniona przemianami w większości sektorów gospodarki na skutek prężnego postępu technicznego. Zatem ważnym aspektem było dostosowanie przepisów chroniących młodocianych w pracy do występujących aktualnie standardów. Postęp technologiczny dotyczy również dostępnych na rynku środków ochrony indywidualnej, nowocześniejszych narzędzi do pracy czy efektywnych zabezpieczeń stosowanych w urządzeniach, które są niezbędne do praktykowania zawodu. Sam proces dokonywania oceny ryzyka zawodowego został dosyć mocno wyeksponowany. Nowe przepisy jasno określają jakie wymagania należy spełnić podczas wykonywania oceny ryzyka.
Prace wzbronione młodocianym
Nowe wykazy
Zarówno w nowym jak i wcześniejszym rozporządzeniu zawarte są dwa rodzaje wykazów prac. Załącznik nr 1 czyli wykaz prac wzbronionych młodocianym. Zawarte są w nim prace, które bezwzględnie nie mogą być wykonywane przez pracowników młodocianych niezależnie od tego czy pracodawca posiada szczególne potrzeby. Natomiast w załączniku nr 2 zawarte zostały prace, które mogą być wykonywane przez młodocianych, którzy ukończyli 16 lat i wykonywana przez nich praca jest konieczna do odbywania przez nich przygotowania zawodowego. Oznacza to przede wszystkim, że prace zawarte w wykazie nr 2 nadal są pracami wzbronionymi dla młodocianych i w żadnym przypadku nie mogą być przedmiotem pracy stałej. Prace wykonywane przez młodocianych zawarte w wykazie nr 2 muszą być ograniczone do bezwzględnego minimum – wyłącznie do osiągnięcia założeń przygotowania zawodowego.
Ocena ryzyka zawodowego
Pracodawca nie może dopuścić młodocianego do pracy, która jest zawarta w wykazie nr 2 rozporządzenia bez wcześniejszego sporządzenia oceny ryzyka zawodowego, pomimo iż są to prace względnie dozwolone w przypadku ich niezbędności w przygotowaniu zawodowym. Ocenę ryzyka zawodowego sporządza pracodawca przed rozpoczęciem pracy wykonywanej przez młodocianego lub gdy zachodzi zmiana organizacji pracy.
Według nowych zasad sporządzenie oceny ryzyka zawodowego powinno zawierać w szczególności:
-
Organizację oraz powiązanie wszystkich procesów prac.
-
Sposób, formę oraz zakres użytkowania stanowisk pracy uwzględniając sprzęt, narzędzia i maszyny.
-
Ocenę miejsc pracy młodocianych w tym wyposażenie i organizacja stanowisk.
-
Identyfikację czynników, które występują w środowisku pracy – biologicznych, pyłowych i fizycznych, sposób w jaki oddziałują na młodocianego, czas i stopień narażenia oraz środki ochrony indywidualnej i zbiorowej.
-
Poziom i zakres instrukcji oraz szkoleń udzielanych młodocianemu.
Niezbędne wykazy w przedsiębiorstwie
Poza formalnościami związanymi z procesem oceny ryzyka zawodowego pracodawca uwzględniając wykazy z rozporządzenia by zapewnić młodocianym szczególną ochronę zdrowia ma obowiązek w swoim zakładzie pracy stworzyć dwa wykazy:
-
Wykaz prac wzbronionych młodocianym,
-
Wykaz prac wzbronionych młodocianym, które mogą być wykonywane jeśli są niezbędne w procesie przygotowania zawodowego.
Ważną sprawą jest iż powyższe wykazy nie mogą być ustalane wyłącznie przez pracodawcę. Pracodawca jest oczywiście odpowiedzialny za stworzenie wykazów oraz przekazanie ich do wiadomości pracownikom jednak dobrą praktyką będzie jeśli w procesie ustalania wykazów uczestniczyć będzie lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami- młodocianymi. Sporządzone i zatwierdzone wykazy powinny zostać zamieszczone w widocznym miejscu każdej komórki organizacyjnej przedsiębiorstwa, w którym zatrudnieni są młodociani.
Podsumowanie informacji w zakresie prac wzbronionych młodocianym
Artykuł omawia nowe regulacje dotyczące zatrudnienia młodocianych w Polsce, które weszły w życie na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. Młodociani, zgodnie z kodeksem pracy, to osoby niepełnoletnie, które ukończyły 15 lat. W odpowiedzi na zmiany technologiczne w sektorach gospodarki, nowe przepisy wprowadzają aktualizacje wykazów prac wzbronionych dla młodocianych oraz zasady oceny ryzyka zawodowego.
Nowe regulacje zastępują poprzednie przepisy z 2004 roku i składają się z dwóch głównych załączników. Załącznik nr 1 zawiera wykaz prac absolutnie zakazanych dla młodocianych, niezależnie od okoliczności. Załącznik nr 2 określa prace, które mogą być wykonywane przez młodocianych powyżej 16 lat, ale tylko w kontekście przygotowania zawodowego i muszą być ograniczone do minimum.
Kluczowym elementem nowych przepisów jest wymóg przeprowadzenia przez pracodawców szczegółowej oceny ryzyka zawodowego przed dopuszczeniem młodocianego do pracy z wykazu nr 2. Ocena ta powinna obejmować analizę procesów pracy, warunków i środków ochrony indywidualnej oraz czynników środowiskowych.
Pracodawcy są również zobowiązani do utworzenia i udostępnienia w miejscu pracy wykazów prac wzbronionych, zalecając udział lekarza profilaktycznego w procesie ich ustalania. Wykazy te muszą być wyraźnie widoczne dla pracowników, co ma na celu zapewnienie młodocianym szczególnej ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.