Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP

21 lipca, 2023

Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP

OBOWIĄZKI PRACOWNIKA
Pracownik zobowiązany jest wykonywać pracę starannie i sumiennie oraz stosować się do poleceń
przełożonych, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę.
Po nawiązaniu stosunku pracy pracownik zobowiązany jest m.in.:
–  przestrzegać ustalonego czasu pracy;
–   przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
–  przestrzegać przepisów oraz zasad bhp, a także przepisów przeciwpożarowych;
–  dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje,
których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
–  przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, z późn. zm.).

OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BHP
Jednym z podstawowych obowiązków nałożonych na pracownika jest przestrzeganie przepisów i
zasad bhp – art. 211 Kp.
Pracownik zobowiązany jest w szczególności:
– znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z
tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
– wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do
wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;
– dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu
pracy;
– stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony
indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;
– poddawać się badaniom wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym
badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;
– niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo
zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby
znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;
– współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy.
ZNAJOMOŚĆ PRZEPISÓW BHP
Pracownik przed dopuszczeniem do pracy musi odbyć szkolenie wstępne z zakresu bhp.
Szkolenie to obejmuje:
– szkolenie wstępne ogólne – które ma na celu zapoznanie pracownika z podstawowymi
przepisami bhp zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w
regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie
pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku;
– szkolenie wstępne na stanowisku pracy – mające na celu zapoznanie pracownika z
czynnikami środowiska pracy występującymi na jego stanowisku pracy i ryzykiem

zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie
mogą powodować te czynniki oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym
stanowisku.
W trakcie zatrudnienia, w określonych odstępach czasu, pracownik musi uczestniczyć w szkoleniach
okresowych mających na celu aktualizację oraz ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bhp.
Często na pracowniku odbywającym szkolenie okresowe spoczywa obowiązek poddania się
egzaminowi sprawdzającemu przyswojenie przez niego wiedzy.
PRACA A PRZEPISY BHP
Pracownik jest obowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą umówionej pracy i
nie są sprzeczne z prawem.
Bezprawna odmowa wykonania polecenia pracodawcy może skutkować rozwiązaniem umowy o
pracę bez wypowiedzenia z winny pracownika.
Forma, w jakiej przełożony może wydać polecenie w zakresie bhp, nie została uszczegółowiona w
przepisach prawa pracy szczególnymi wymogami. Można zatem przyjąć, że polecenie może mieć
formę pisemną, jak również może być przekazywane w formie ustnej.
Jednak z uwagi na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia osób postronnych przy wykonywaniu
niektórych prac ustawodawca wprowadził wymóg realizowania ich na podstawie pisemnych poleceń.
Dotyczy to m.in. prac spawalniczych wykonywanych w ramach robót budowlanych, rozbiórkowych,
remontowych i montażowych, prowadzonych bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części w
miejscach przebywania pracowników zatrudnionych przy innych pracach lub działania maszyn i
innych urządzeń technicznych oraz prac wykonywanych w zbiornikach (Rozporządzenie Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy (Dz. U. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm. – § 84ust. 1 i § 86 ust. 1 rozporządzenia).
WŁAŚCIWY STAN MASZYN
Obowiązkiem pracownika jest dbanie o należyty stan maszyn i urządzeń, jak też o porządek i ład w
miejscu pracy.
Pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego o dostrzeżonych wadach lub
uszkodzeniach maszyny.
Powinien także stosować się do przekazanych przez pracodawcę instrukcji dotyczących użytkowania
maszyn, w zakresie przede wszystkim:
– warunków ich użytkowania;
– występowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych;
– praktyki użytkowania maszyn.
Pracodawca może zobowiązać pracownika do zachowania czystości, np. poprzez zakaz spożywania
posiłków na stanowisku pracy. Ma również prawo zakazać pracownikowi przewieszania ubrań na
oparciach siedzeń w pomieszczeniu pracy. Może też nakazać pracownikowi chowanie wszystkich
dokumentów na zakończenie każdego dnia pracy.
OCHRONA ZBIOROWA I INDYWIDUALNA
Obowiązkiem pracownika jest używanie przekazanych środków ochrony indywidualnej zgodnie z
ich przeznaczeniem.

Środki ochrony indywidualnej (np. ochraniacze stóp, obuwie ochronne, hełmy, okulary ochronne,
środki chroniące przed upadkiem z wysokości) powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można
uniknąć zagrożenia lub wystarczająco go ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej albo
odpowiedniej organizacji pracy.
Pracownik ma też obowiązek stosowania środków ochrony zbiorowej. Przykładami środków ochrony
zbiorowej są: wszelkiego rodzaju bariery przy pracach na wysokości, rusztowania, siatki chroniące
przed upadkiem z wysokości, wentylacja ogólna i miejscowa, kabiny dźwiękoszczelne, parawany przy
pracach spawalniczych itp.

ODZIEŻ I OBUWIE OCHRONNE

Pracownik powinien otrzymać od pracodawcy – nieodpłatnie – odzież i obuwie robocze na
podstawie art. 237 7 § 1 Kp:
– jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu;
– ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przydzielona odzież i obuwie stanowią własność pracodawcy. W przypadku rozwiązania stosunku
pracy, pracownik musi je zwrócić pracodawcy.

OBOWIĄZEK BADAŃ LEKARSKICH

Obowiązkiem pracownika jest poddawanie się badaniom lekarskim wstępnym, okresowym i
kontrolnym.
Badania profilaktyczne, którym pracownik zobowiązany jest się poddać, wykonywane są w momencie
zatrudniania oraz cyklicznie ponawiane w trakcie jego trwania.
Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za
czas nie wykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo
do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu
należności na pokrycie kosztów przejazdu, według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
Pracownik, który zatrudniony jest w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników
rakotwórczych lub pyłów zwłókniających może po rozwiązaniu stosunku pracy zgłosić do pracodawcy
wniosek o objęcie badaniami okresowymi. Badania te również przeprowadzane są na koszt
pracodawcy.

POWIADOMIENIE O WYPADKU

Podstawowym obowiązkiem pracownika jest nie tylko niezwłoczne zawiadomienie przełożonego o
zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego, lecz także
ostrzeżenie współpracowników i innych osób znajdujących się w rejonie zagrożenia.
Przepisy prawa pracy nie określają formy, w jakiej pracownik ma zawiadomić przełożonego o
zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego. Przyjmuje się,
że może być to forma pisemna, jak i ustna. Ostrzeżenie współpracowników, a także innych osób
znajdujących się w rejonie zagrożenia o grożącym im niebezpieczeństwie może polegać, np. na
zaalarmowaniu ich głosem (krzyk) jak też na włączeniu odpowiedniego sygnału dźwiękowego.

WSPÓŁDZIAŁANIE Z PRACODAWCĄ

W zakładzie pracy to właśnie Pracodawca odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w
miejscu pracy. W wypełnianiu tego obowiązku pomagać mu ma pracownik, którego zadaniem jest
współpraca z pracodawcą i przełożonymi w celu realizacji obowiązków dotyczących bhp.
Pracodawca konsultuje z pracownikami lub z ich przedstawicielami wszystkie działania związane z
bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:
– zmian w organizacji pracy i w wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych
procesów technologicznych oraz substancji chemicznych i ich mieszanin, jeżeli mogą one
stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników;
– oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz
informowania pracowników o tym ryzyku;
– tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz
wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania działań w
zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
– przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego;
– szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą również przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie
eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych. Nie mogą natomiast ponosić jakichkolwiek
niekorzystnych dla nich następstw z powodu prowadzonej działalności w zakresie konsultacji.
PRAWA PRACOWNIKA A BHP
W przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie
zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim
niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania
pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić
się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Za czas powstrzymania się
od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w opisanym przypadku, pracownik
zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania
pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan
psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
Prawo to nie dotyczy jednak pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia
ludzkiego lub mienia.
Pracownikom zatrudnionym w szczególnie uciążliwych warunkach pracodawca musi zapewnić napoje
i posiłki profilaktyczne. Szczegółowe uregulowania w tym zakresie zawarte są w rozporządzeniu
(Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i
napojów (Dz. U. z 2019 r. Nr 60, poz. 279, z późn. zm.).
PODSUMOWANIE
Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego

sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w
pracy, pracodawca może stosować: karę upomnienia lub karę nagany.
Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bhp lub przepisów przeciwpożarowych,
opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub
spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może również stosować karę pieniężną.
Zawinione, ciężkie naruszenie obowiązku pracowniczego w zakresie przestrzegania przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy może stanowić podstawę rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z
winy pracownika.

Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP

Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP

Artykuł omawia prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Pracownik zobowiązany jest wykonywać pracę sumiennie i zgodnie z poleceniami przełożonych, pod warunkiem, że nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Pracownik musi przestrzegać czasu pracy, regulaminu pracy, przepisów i zasad BHP oraz przeciwpożarowych. Powinien dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie i zachować tajemnicę informacji. Przed nawiązaniem stosunku pracy, pracownik musi przejść szkolenie wstępne z zakresu BHP, a w trakcie zatrudnienia uczestniczyć w szkoleniach okresowych.

Współpraca z BHP SERWIS Marcin Grzelak:

Szkolenia BHP: BHP SERWIS może przeprowadzać szkolenia wstępne i okresowe z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników, zgodnie z wymogami prawnymi.
Ocena ryzyka zawodowego: BHP SERWIS może pomóc w przeprowadzeniu ocen ryzyka zawodowego w miejscu pracy, co pozwoli na identyfikację i ograniczenie zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników.
Konsultacje w zakresie BHP: Firma może oferować doradztwo i konsultacje związane z organizacją pracy, wdrażaniem odpowiednich procedur BHP i dostosowaniem miejsca pracy do wymogów bezpieczeństwa.
Dostarczanie środków ochrony indywidualnej: BHP SERWIS może zaopatrywać zakład pracy w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, takie jak hełmy, okulary ochronne czy ubrania robocze.
Badania lekarskie: Firma może wspomagać pracodawcę w organizacji badań lekarskich wstępnych, okresowych i kontrolnych dla pracowników.

Współpraca z BHP SERWIS Marcin Grzelak może pomóc pracodawcom w zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy dla pracowników i przestrzeganiu przepisów z zakresu BHP. Dzięki temu firma może uniknąć potencjalnych konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Oferta szkoleń BHP Marcin Grzelak to gwarancja bezpieczeństwa w miejscu pracu

Dziel się wiedzą i udostępnij ten link: Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP