Nowe zasady badania trzeźwości pracowników

Nowe zasady badania trzeźwości pracowników

Zgodnie z wejściem w życie nowelizacji kodeksu pracy dnia 21 lutego 2023r. pracodawcy zyskali moc prawną do przeprowadzania kontroli trzeźwości u pracowników. W tym dniu również weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika.

Przesłanki, które umożliwiają przeprowadzanie prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników przez pracodawcę

Należy zauważyć, iż w świetle nowelizacji przeprowadzanie prewencyjnej kontroli trzeźwości wśród pracowników przez pracodawcę ma charakter dobrowolny. Nie jest to obowiązek obligatoryjny a jedynie możliwa forma kontroli. W związku ze znowelizowanymi przepisami to pracodawca decyduje o wprowadzeniu kontroli, jej zakresie i grupach które będą nią objęte.

Ustawowymi przesłankami umożliwiającymi wprowadzenie kontroli trzeźwości (art. 22^1c, art. 22^1e k. p.) są przede wszystkim: niezbędność zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób ( np. klientów) oraz ochrony mienia ( pracowników, współpracowników, pracodawcy jak i osób trzecich).

Sposób przeprowadzania kontroli

W świetle obowiązujących przepisów kontrola trzeźwości (podobnie jak monitoring – art. 22² § 2 k. p.) nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika (art. 22^c § 2, art. 22^1e § 2 k. p.). Dlatego też dobrym rozwiązaniem byłoby dokonywanie kontroli trzeźwości nie w obecności wszystkich pozostałych obecnych osób, przynajmniej na boku, a najlepiej w odrębnym pomieszczeniu do kontroli, np. przy wejściu do zakładu pracy itp., by pozostali pracownicy nie znali ewentualnych wyników wskazujących na spożywanie alkoholu. Przy przeprowadzaniu kontroli trzeźwości pracowników pracodawca powinien również dbać o przestrzeganie zasady zakazu dyskryminacji pracowników z art. 11³ k. p.

Kontrola pracowników obejmuje badanie trzeźwości przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego tj. za pomocą urządzenia które posiada aktualny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie. Z uzasadnienia projektu ustawy wynika, iż „taki sposób przeprowadzenia badania zapewni jak najmniejszą ingerencję w dobra osobiste pracownika, zagwarantuje bowiem, iż pracodawca nie będzie mógł samodzielnie zlecić przeprowadzenia badania krwi pracownika na obecność alkoholu bądź badania krwi lub moczu, w celu zweryfikowania obecności środka działającego podobnie do alkoholu w organizmie pracownika”.

W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz.U. 2023.317 tj. z dnia 2023.02.20) , wskazuje się iż badanie wydychanego powietrza na obecność alkoholu przeprowadza się przy użyciu urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu z użyciem ustnika metodami:

-spektrometrii w podczerwieni lub

-utleniania elektrochemicznego (zwanej również analizatorami wydechu).

Ustnik należy wyjąć z opakowania przy obecności osoby badanej. Przed każdym przeprowadzeniem pomiaru trzeźwości ustnik podlega wymianie. Zgodnie z rozporządzeniem  ( § 5 ), istnieje również możliwość przeprowadzenia badania wydychanego powietrza z użyciem analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrowy odczyt wyniku oraz bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu dopuszcza taki sposób eksploatacji urządzenia. Natomiast jeśli badanie takim sposobem wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, należy niezwłocznie przeprowadzić ponowne badanie analizatorem wydechu z użyciem ustnika, metodą spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego.

Na czym polega badanie trzeźwości?

Zgodnie z Ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 2023.165 tj. z dnia 2023. 01.23.) badanie trzeźwości polega na stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości .

Zgodnie z obowiązującymi przepisami stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1)stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo

2)obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Natomiast stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1)stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo

2)obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Minimalne zawartości alkoholu nie prowadzące do przekroczenia wskazanych wyżej mierników nie stanowią podstawy do odsunięcia pracownika od pracy.

Niedopuszczenie do pracy pracownika znajdującego się pod wpływem alkoholu.

Jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości pracodawca nie może dopuścić takiego pracownika do pracy. Pracownik w takim przypadku musi zostać poinformowany o tym, że nie został dopuszczony do pracy.

Na wniosek pracodawcy lub pracownika, który został niedopuszczony do pracy kontrola trzeźwości może zostać przeprowadzona przez uprawniony organ ochrony porządku publicznego. W takiej sytuacji organ ten wykonuje kontrole trzeźwości również przy użyciu metody nielaboratoryjnej.

W uzasadnionych przypadkach organ ochrony porządku publicznego zleca przeprowadzenie badania krwi osobie posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe, gdy:

-nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą nielaboratoryjną,

-pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu metodą nielaboratoryjną,

-pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi pomimo przeprowadzenia badania metodą nielaboratoryjna,

-stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania metodą nielaboratoryjna,

-nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru.

Nowe zasady badania trzeźwości pracowników