Zasadnicze wymagania dla wózków jezdniowych

Wózek jezdniowy podnośnikowy z mechanicznym napędem podnoszenia jest to wózek z przymocowaną platformą, widłami lub innymi urządzeniami do manipulowania ładunkami, przystosowany do podnoszenia ładunku spaletyzowanego lub nie, na wysokość umożliwiającą składowanie i pobieranie ładunku, a także układanie w gniazdach i podejmowanie z gniazd. W związku z powyższym wózki, które nie posiadają mechanizmu podnoszenia (wózki unoszące, pchające, ciągnikowe) nie podlegają przepisom o dozorze technicznym. Przez napęd mechaniczny, należy rozumieć wszelkie rodzaje napędu (spalinowy, elektryczny, hydrauliczny) nie wymagające bezpośredniego działania siły mięśni ludzkich podczas wykonywania czynności podnoszenia ładunku.

Obowiązki operatora i pracodawcy

Aby operator mógł rozpocząć prace przy użyciu wózka jezdniowego musi być przede wszystkim przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas szkolenia wstępnego lub okresowego. Ponadto musi okazać się orzeczeniem lekarskim wskazującym na brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, zatem operator wózka przechodzi profilaktyczne badania medycyny pracy. Przed dopuszczeniem do pracy operator wózka ma obowiązek zapoznać się z: instrukcją wózka jezdniowego w zakresie czynności powierzonych przez pracodawcę, ryzykiem zawodowym na zajmowanym stanowisku oraz instrukcją bezpieczeństwa prac transportowych. Jeżeli operator wykonuje prace przy użyciu wózka jezdniowego, które stwarzają możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, związanego z warunkami panującymi w miejscu transportu, obowiązkiem pracodawcy jest wtedy wystawienie pisemnego polecenia umożliwiającego wykonanie pracy.

Zasadnicze wymagania dla wózków jezdniowych

Szereg obowiązków związanych z dopuszczeniem wózka do eksploatacji ciąży również na pracodawcy. Przed rozpoczęciem pracy pracodawca zapewnia sprawdzenie stanu technicznego wózka, w szczególności: prawidłowości działania układu kierowniczego, hamulcowego i napędowego, mechanizmów podnoszenia oraz osprzętu roboczego a także sprawności oświetlenia i sygnalizacji, prawidłowości działania urządzeń pomiarowo- kontrolnych oraz elementów i urządzeń zabezpieczających operatora wózka i osoby współuczestniczące w pracach transportowych. W przypadku stwierdzenia wszelkich nieprawidłowości wyniki sprawdzenia należy odnotować w dokumentach eksploatacyjnych wózka jezdniowego. Należy jednak pamiętać iż niedopuszczalne jest wykonywanie pracy przy użyciu niesprawnego wózka jezdniowego. Ponadto przed rozpoczęciem pracy pracodawca ma obowiązek poinformować operatora o dopuszczalnej prędkości ruchu wózków jezdniowych na poszczególnych odcinkach tras przejazdu, z uwzględnieniem nasilenia ruchu, rodzaju transportowanych ładunków, szerokości i stanu dróg oraz widoczności.

Uprawnienia do kierowania wózkiem jezdniowym

Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym jasno określa kto może być operatorem wózka jezdniowego, co następuje:
1. Do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia dopuszcza się osobę, która ukończyła 18 lat i posiada:
1) zaświadczenie kwalifikacyjne do obsługi wózków jezdniowych uzyskane na podstawie przepisów w sprawie sposobu i trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych oraz sposobu i trybu przedłużania okresu ważności zaświadczeń kwalifikacyjnych lub
2)uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych lub książkę operatora maszyn roboczych z wpisem w zakresie obsługi wózków podnośnikowych.
2. Do obsługi wózków jezdniowych, innych niż wymienione w ust. 1, dopuszcza się osobę, która ukończyła 18 lat i:
1)posiada zaświadczenie ukończenia odpowiedniego do rodzaju wózka jezdniowego szkolenia, potwierdzającego nabyte umiejętności, w oparciu o programy opracowane lub zatwierdzone:
a)przez Urząd Dozoru Technicznego lub
b)do dnia 1 stycznia 2011 r. przez Ośrodek Doskonalenia Kadr w Mysłowicach, lub
2)posiada dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdami silnikowymi lub zespołami składającymi się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy uzyskane na podstawie przepisów w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, lub
3)spełnia warunki, o których mowa w ust. 1.
3. Operator wózka zasilanego gazem oraz osoba dokonująca wymiany butli z gazem w tych wózkach są przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania butli, w tym ich bezpiecznej wymiany.
4. Zakres tematyki szkolenia, o którym mowa w ust. 3, jest określony w programie szkolenia dla operatorów wózków zasilanych gazem.

Czego nie wolno robić podczas eksploatacji wózka jezdniowego?

• transportować ładunków niedostosowanych do wymiarów podstawy ładunkowej wózka jezdniowego,
• używać wózka jezdniowego w miejscach o nawierzchni i jej nachyleniu nieodpowiadającym warunkom określonym w instrukcji wózka jezdniowego,
• używać wózka jezdniowego w miejscach o niesprawdzonej wytrzymałości podłoża lub o wytrzymałości mniejszej niż wymagana dla obciążonego wózka jezdniowego,
• używać wózka jezdniowego w miejscach nieoświetlonych, chyba że wózek jezdniowy jest wyposażony w światła odpowiednie do rodzaju i miejsca wykonywanej pracy,
• obciążać wózka jezdniowego ponad jego dopuszczalną ładowność określoną w instrukcji wózka jezdniowego,
• używać wózka jezdniowego do pchania innych pojazdów lub do ciągnięcia wózków jezdniowych doczepnych, jeżeli ich liczba lub masa ładunku przekraczają dopuszczalne wielkości określone w instrukcji wózka jezdniowego,
• używać wózka jezdniowego w warunkach niestabilnego lub śliskiego podłoża uniemożliwiającego bezpieczne transportowanie ładunku.

Wózki jezdniowe a Urząd Dozoru Technicznego

Zgodnie z Ustawą z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 122, poz. 1321, ze zm.) z późniejszymi zmianami, wózki jezdniowe z napędem silnikowym podlegają dozorowi technicznemu.

Aby wózek jezdniowy mógł zostać dopuszczony do eksploatacji musi uzyskać decyzję zezwalająca na eksploatację wydaną przez Urząd Dozoru Technicznego.

Przed wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia technicznego, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wykonuje następujące czynności:

• sprawdza kompletność i prawidłowość dokumentów
• identyfikuje urządzenie, sprawdza jego stan techniczny i oznakowanie
• sprawdza zgodność wyposażenia urządzenia z przedłożoną dokumentacją na miejscu eksploatacji urządzenia
• przeprowadza badanie odbiorcze u eksploatującego.

W przypadku urządzeń fabrycznie nowych w celu dopuszczenia urządzenia do eksploatacji sprawdzana jest kompletność i prawidłowość dokumentów; urządzenie zostaje zidentyfikowane, sprawdzany jest jego stan i oznakowanie; a także sprawdzana jest zgodność wyposażenia z przedłożoną dokumentacją. W tym przypadku nie przeprowadza się badania odbiorczego.

Zakres badania odbiorczego powinien obejmować:

• sprawdzenie prawidłowości zainstalowania urządzenia i jego przeznaczenia zgodnie z instrukcją eksploatacji
• przeprowadzenie prób funkcjonowania urządzenia w zainstalowanej wersji montażowej z obciążeniem wystarczającym do stwierdzenia, że ruchy robocze urządzenia, mechanizmy oraz urządzenia zabezpieczające i ochronne działają prawidłowo
• przeprowadzenie przed rozpoczęciem eksploatacji prób z przeciążeniem lub prób równoważnych

Urządzenie przedstawione do badań powinno być całkowicie zmontowane, sprawne technicznie i przygotowane do eksploatacji.

Eksploatujący jest zobowiązany do zapewnienia bezpiecznych warunków wykonania badań, przygotowania miejsca badania i niezbędnych przyrządów oraz obciążeń, a także do zapewnienia obecności konserwatora i operatora posiadających właściwe uprawnienia.

Inspektor ma prawo odmówić wykonania czynności dozoru technicznego w przypadku wystąpienia niewłaściwych warunków do ich przeprowadzenia, a w szczególności:

• niedostatecznego stanu przygotowania urządzenia technicznego do badania,
• niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów utrudniających widoczność,
• przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur.

Podsumowanie artykułu

Zasadnicze wymagania dla wózków jezdniowych

Podsumowując, artykuł precyzuje zasady eksploatacji wózków jezdniowych, wskazując na obowiązki operatora i pracodawcy oraz wymagane uprawnienia do ich obsługi. Dodatkowo, wskazuje on na ograniczenia w użytkowaniu wózków oraz proces kontroli i dopuszczenia przez Urząd Dozoru Technicznego.

Definicja: Wózek jezdniowy podnośnikowy z mechanicznym napędem podnoszenia to wózek przystosowany do podnoszenia ładunku spaletyzowanego bądź nie, umożliwiając składowanie, pobieranie ładunku i układanie w gniazdach.

Obowiązki operatora i pracodawcy:
Operator musi być przeszkolony w zakresie BHP.
Wymagane jest orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na wózku.
Przed pracą operator powinien zapoznać się z instrukcją wózka i ryzykiem zawodowym.
Pracodawca jest odpowiedzialny za kontrolę stanu technicznego wózka oraz informowanie operatora o zasadach poruszania się wózkiem.

Uprawnienia do kierowania wózkiem jezdniowym:
Osoby powyżej 18 lat z odpowiednimi uprawnieniami i zaświadczeniami.
Osoby obsługujące wózki zasilane gazem muszą być przeszkolone w zakresie obsługi butli z gazem.

Zakazy podczas eksploatacji wózka:
Zakaz transportowania niewłaściwych ładunków.
Zakaz używania wózka w miejscach o nieodpowiednich warunkach podłoża lub oświetlenia.
Zakaz przeciążania wózka ponad jego dopuszczalną ładowność.

Wózki jezdniowe a Urząd Dozoru Technicznego:
Wózki jezdniowe podlegają dozorowi technicznemu.
Wózek musi uzyskać decyzję zezwalającą na eksploatację przez Urząd Dozoru Technicznego.
Urząd sprawdza kompletność dokumentów, identyfikuje urządzenie, sprawdza stan techniczny i oznakowanie oraz zgodność wyposażenia z dokumentacją.
Zakres badania odbiorczego obejmuje sprawdzenie prawidłowości instalacji, próby funkcjonowania oraz próby z przeciążeniem.