DRGANIA MECHANICZNE JAKO CZYNNIK SZKODLIWY W ŚRODOWISKU PRACY

 

Drgania mechaniczne są jednym z czynników szkodliwych (fizycznym) w środowisku pracy. Według Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz. 1318). wyróżniane są dwa rodzaje drgań mechanicznych.

Pierwsze to drgania miejscowe, które oddziaływają na organizm człowieka bezpośrednio przez kończyny górne.

Poniżej kilka przykładów źródeł drgań, które oddziaływają na organizm człowieka przez kończyny górne:

• ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (młotki pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu, nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.),

• ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym (wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.),

• źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy procesach szlifowania, gładzenia, polerowania itp.).

Drugie to drgania ogólne o ogólnym działaniu na organizm człowieka, przekazywane do organizmu jako całości przez stopy lub części tułowia, w szczególności miednicę lub plecy oraz dłonie.

Poniżej kilka przykładów źródeł drgań o działaniu ogólnym:

• podłogi, podesty, pomosty w halach produkcyjnych i innych pomieszczeniach, na których zlokalizowane są stanowiska pracy. Oczywiście pierwotnymi źródłami drgań są w tym przypadku eksploatowane w pomieszczeniach lub poza nimi maszyny oraz urządzenia stacjonarne, przenośne lub przewoźne, które wprawiają w drgania podłoże, na którym stoi operator. Przyczyna drgań podłoża może też być ruch uliczny czy kolejowy,

• siedziska i podłogi środków transportu (samochodów, ciągników, autobusów, tramwajów, trolejbusów oraz pojazdów kolejowych, statków, samolotów itp.),

• siedziska i podłogi maszyn budowlanych (np. do robót ziemnych, fundamentowania, zagęszczania gruntów).

SUBSTANCJE REPROTOKSYCZNE NOWELIZACJA KODEKSU PRACY

 

• jeżeli występują w postaci drgań miejscowych: dla ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnej energetycznie dla 8 godzin działania sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (a_hwx, a_hwy, a_hwz) – wartość progu działania wynosi 2,5 m/s²;
• jeżeli występują w postaci drgań ogólnych: dla ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnego energetycznie dla 8 godzin działania skutecznego, ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań, dominującego wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4a_wx, 1,4a_wy, a_wz) – wartość progu działania wynosi 0,5 m/s².

Drgania mechaniczne powodują negatywny wpływ na organizm człowieka. Przy drganiach ogólnych przede wszystkim narażony jest układ kostny oraz narządy wewnętrzne człowieka.

W przypadku drgań ogólnych należy stosować:

• materiały wibroizolacyjne, które wpływają na osłabienie energii drgań ogólnych,

• materiały wibroizolacyjne, które wpływają na osłabienie energii drgań akustycznych i mechanicznych na drodze ich rozprzestrzeniania się (wibratory gumowe, sprężyny i wyroby wibroizolacyjne z korka lub tworzyw sztucznych),

• powłoki tłumiące i tłumiki drgań.

 

Narażenie na drgania mechaniczne przenoszone do organizmu przez kończyny górne powoduje głównie zmiany chorobowe w układach kostno-stawowym, nerwowym oraz krążenia krwi.

Najbardziej charakterystyczną chorobą jest zespół wibracyjny potocznie zwany jako „choroba białych palców”- charakteryzuje się zmianami naczyniowymi i neurologicznymi w obrębie kończyn górnych.

W takiej sytuacji przy drganiach mechanicznych działającymi na organizm człowieka przez kończyny górne pracownik powinien stosować rękawice antywibracyjne.

Powyższe rękawice muszą spełniać właściwości tłumiąco – wibroizolacyjne. Ważne są dwa współczynniki liczbowe:

1. skorygowany współczynnik przenoszenia drgań TR_M, wyznaczony w czasie badań rękawic dla przedziału częstotliwości 32 – 200 Hz,
2. skorygowany współczynnik przenoszenia drgań TR_H wyznaczony w czasie badań rękawic dla przedziału częstotliwości 200 – 1250 Hz.

Dodatkowo takie rękawice powinny spełniać normę PN-EN ISO 10819 oraz posiadać oznakowanie CE. Również powinny zabezpieczać ręce przed niską temperaturą oraz wilgocią.

 

 

 

Jakie są obowiązki pracodawcy jeżeli powyższy czynnik występuję w środowisku pracy?

Przede wszystkim pierwszym krokiem jest wykonanie badań środowiska pracy. Pomiar tych badań wykonuję akredytowane laboratorium.

Według Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 419 z późn. zm.). §  13 punkt 1 badania i pomiary szkodliwego dla zdrowia czynnika fizycznego wykonuję się:

1. Co najmniej raz na dwa lata – jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,2 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego natężenia (NDN), określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, zwanego dalej „NDN”;

2. Co najmniej raz w roku – jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,5 wartości NDN.

Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów drgań mechanicznych, wykonanych w odstępie dwóch lat, natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN, pracodawca może odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.

Na podstawie sprawozdania z taki badań pracodawca powinien oszacować ocenę ryzyka zawodowego związane z wykonywaniem prac przy których powstają drgania mechaniczne. W zależności jakie pomiary przedstawi sprawozdanie pracodawca może zastosować różną profilaktykę. Jeżeli wyniki średnio przekraczają normę powinien zapewnić środki ochrony indywidualnej dla każdego narażonego pracownika. Natomiast gdy pomiary będą krytycznie przekraczały normy to pracodawca powinien zmienić tryb pracowników np. poprzez rotację pracowników na danym stanowisku pracy, przerwy w pracy, zastosowanie urządzeń, które będą zmniejszały drgania, które przechodzą na pracowników.

Masz wątpliwości co do przepisów?  Korzyści ze współpracy z firmą od BHP

BHP SERWIS MARCIN GRZELAK – współpraca w zakresie BHP KONTAKT